Вести
Киев тврди дека руската војска го користи „Старлинк“ на Маск
Украинските одбранбени претставници во неделата објавија дека руските сили во окупираните области на источна Украина ги користат терминалите на сателитскиот интернет сервис „Старлинк“ на Илон Маск.
Главната разузнавачка управа на украинското Министерство за одбрана на Телеграм објави аудиоснимка од пресретнат разговор меѓу двајца руски војници, наведувајќи дека тоа е доказ оти „Страрлинк“ се користи „системски“, објави украинскиот сервис на Радио Слободна Европа.
Компанијата „Спејс Икс“, која управува со терминалите „Старлинк“, на 8 февруари на платформата Икс соопшти дека „не соработува на кој било начин со руската влада или нејзината војска“ и дека нејзиниот сервис не работи во Русија.
Разузнавачката агенција соопшти дека на аудиоснимка објавена на Телеграм, се слушаат војници од 83-та воздушно-јуришна бригада на Русија како разговараат за поставување терминал во источна Украина.
Во соопштението не се дадени детали за степенот на наводната употреба или како се добиени терминалите. Портпаролот Андриј Јусов во саботата изјави за украинските медиуми дека употребата на „Старлинг“ „почнува да добива системски карактер“.
„Старлинк“ е мрежа од повеќе од 2 000 сателити кои орбитираат околу Земјата во комуникација со илјадници терминали на земјата. Тој беше активиран низ Украина кон крајот на февруари 2022 година, откако интернет услугите беа прекинати поради руската инвазија.
Присуството на „Старлинк“ во Украина се покажа како непроценливо не само за борбите во првите редови, туку и за обновувањето на енергетската и комуникациската инфраструктура која е мета на Русија. Сепак, остануваат прашањата за тоа колку е посветен неговиот сопственик, милијардерот Илон Маск, да ги поддржи воените напори на Украина.
Маск рече дека спречил украински напад врз руската поморска база во 2022 година со тоа што го отфрлил барањето на Киев да го активира пристапот до Интернет во Црното Море во близина на Крим, кој е анектиран од Русија.
Тоа откритие во септември 2023 година предизвика остра осуда од Михаило Подољак, висок помошник на украинскиот претседател Володимир Зеленски, кој рече дека тоа е „цената на коктел од незнаење и големо его“.
Инцидентот за кој станува збор се однесува на планот на Украина кон крајот на минатата година да ја осакати руската Црноморска флота со седиште во Севастопол.
Маск на почетокот на септември на мрежата Икс објави дека украинските власти испратиле барање за „активирање на ’Старлинк‘ до Севастопол“.
„Ако се согласев со нивното барање, тогаш „Сепјс Икс“ експлицитно ќе беше соучесник во голем чин на ескалација на војна и конфликт“, рече Маск тогаш.
види ги сите денешни вести
Студентите во Грузија протестираат против законот за „странски агенти“ пред клучното гласање
И покрај неколкунеделните масовни протести, грузискиот парламент се очекува денеска(14 мај) да го одобри контроверзниот закон за „странски агенти“ што многумина го гледаат како закана за напорите за интеграција во евроатлантската заедница и кој го отсликува сличниот репресивен закон во Русија.
Грузиските студенти, од кои многумина ги напуштија часовите за да им се придружат на демонстрантите во понеделник, се очекува да излезат во голем број и денеска, по повикот на оние кои со недели протестираат во центарот на Тбилиси и покрај притисокот од властите, објави грузискиот сервис на Радио Слободна Европа.
Дописниците на РСЕ јавуваат дека студентите планираат да создадат таканаречен коридор на срамот низ кој ќе поминат пратениците на владејачката партија Грузиски сон откако ќе го одобрат законот. Гласањето најверојатно ќе се одржи во 15 часот по локално време (13 часот по средноевропско време).
Студенти од неколку универзитети им се придружија на илјадниците демонстранти пред зградата на парламентот каде извикуваа дека „ќе ја заштитат достојната иднина на Грузија, нејзината независност и европската иднина на земјата“, јавуваат дописниците на РСЕ.
„Нема да се откажеме од слободата на нашата земја, од европската иднина и од уставните загарантирани права“, порачаа тие на собирот.
Неколку недели, десетици илјади Грузијци протестираа против законот за „странски агенти“ предложен од партијата Грузиски сон. Демонстрациите постојано беа насилно задушувани со водени топови, солзавец и гумени куршуми, додека демонстрантите беа напаѓани и од насилни банди.
Нацрт-законот беше осуден од САД, Европската Унија и други земји за создавање на сличен руски закон што претседателот Владимир Путин го користеше за да ја уништи опозицијата и да ги задуши независните институции.
Сепак, се очекува законот да помине непречено на третото и последно читање во парламентот под контрола на Грузискиот сон. Поддршката за законот во понеделникот ја потврди премиерот Иракли Кобахиџе.
Бидејќи на членовите на опозицијата им беше забрането да учествуваат на состанокот на правниот комитет во понеделник, на пратениците од Грузиски сон им беа потребни само 67 секунди да го разгледаат и одобрат предлог-законот, овозможувајќи му да оди на конечно гласање во вторник (14 мај).
Анкета на ИРИ за Западен Балкан: Поддршка за членството во ЕУ, нападите на Русија врз Украина неоправдани
Последното мултинационално истражување за Западен Балкан од страна на Центарот за анкетни истражувања (CISR) на Меѓународниот републикански институт (ИРИ) покажува широка поддршка за приклучувањето кон Европската Унија (ЕУ) и силно мнозинство кое ја смета руската војна против Украина за неоправдана.
Анкетата е спроведена во Албанија, Босна и Херцеговина (БиХ), Косово, Северна Македонија, Црна Гора и Србија во периодот меѓу 2 февруари и 5 март 2024 година, соопшти ИРИ Македонија.
На прашањето дали би го поддржале приклучувањето кон ЕУ доколку денес се одржи референдум, во пет од шесте земји силно мнозинство би гласало за приклучување кон Унијата и тоа од 68 отсто во Северна Македонија и во Босна и Херцеговина до 92 отсто во Албанија. Во Србија, повеќето од 40 отсто го поддржуваат приклучувањето кон ЕУ.
„Постои силна желба низ Балканот за зајакнување на врските со западните економии и за приклучување кон ЕУ. Оваа широка поддршка покажува дека луѓето од целиот регион веруваат дека понатамошната интеграција во Европската Унија може да помогне за постигнување одржлив просперитет“, рече Пол Мекарти, директор за Европа во ИРИ.
Кај приоритетите на граѓаните за владите на Западен Балкан доминираат економските прашања. Освен Албанија, каде што невработеноста беше главен проблем, високите цени и трошоците на живот претставуваат најголема грижа за граѓаните во другите пет земји од Западен Балкан. Покрај тоа, во сите шест земји, корупцијата се појави како еден од првите три приоритетни проблеми.
Анкетата, исто така, покажа дека мнозинството во пет од шесте анкетирани земји верува дека руската војна против Украина е целосно или донекаде неоправдана. Во Србија, пак, повеќето од 49 отсто целосно или донекаде ја оправдуваат Русија.
„Иако овие бројки се претежно позитивни, српските одговори се вознемирувачки. Доколку мирот и безбедноста се долгорочни цели на Балканот, подобра опција за Србија ќе биде да ги отфрли руските предлози и да изгради посилни врски со Западот“, вели Мекарти.
Истражувањето беше спроведено во име на Центарот за анкетни истражувања на ИРИ од страна на Ипсос во периодот меѓу 2 февруари и 5 март 2024 година.
Функционер во руското министерство за одбрана уапсен поради поткуп
Јуриј Кузњецов, шеф на главната кадровска управа на Министерството за одбрана на Русија, е уапсен под сомнение дека примил мито, изјави официјалниот претставник на Истражниот комитет на Русија, Светлана Петренко.
„Главната истражна управа на Истражниот комитет на Русија покрена кривична постапка против шефот на кадровската управа на Министерството за одбрана на Русија, Јуриј Кузњецов. Тој е осомничен за примање голем поткуп (6 дел од член 290 од Кривичниот законик на Русија)“, објави Петренко.
Според информациите на истрагата, Кузњецов од 2021-2023 година кога бил шеф на Осмата управа на Генералштабот примил поткуп од претприемач „за извршување одредени дејствија во нивна корист“.
При претресот кај генералот биле пронајдени пари во вкупна вредност од над 100 милиони рубљи во различни валути (околу еден милион долари), златници, колекционерски часовници и луксузни предмети.
Судот му определи мерка притвор на Кузњецов.
Путин неделава патува во Кина
Рускиот претседател Владимир Путин оваа недела ќе ја посети Кина на покана на кинескиот претседател Си Џинпинг, соопшти во вторник (14 мај) кинеското Министерство за надворешни работи.
Путин ќе биде во Пекинг од четврток до петок, изјави портпаролката на Министерството за надворешни работи Хуа Чунјинг.
Кремљ во соопштение потврди дека Путин оди во Кина, наведувајќи дека тоа е негова прва посета во странство откако положи заклетва и го започна својот петти претседателски мандат.
Неколку дена пред Русија да ја започне својата инвазија на Украина во февруари 2022 година, Пекинг и Москва прогласија партнерство „без задржување“ и оттогаш ја зголемија трговијата на рекордно високо ниво.
Русија се потпира на Кина за клучна економска помош откако Западот воведе санкции кон Москва поради нејзината агресија во соседна Украина.
Дотогаш, Кина имаше корист од евтиниот руски увоз на енергија и пристапот до огромни природни ресурси, вклучително и стабилно снабдување со гас преку гасоводот Моќта на Сибир.
Нивното блиско економско партнерство, сепак, се најде под лупа на Западот, при што САД се заканија дека ќе ги санкционираат странските банки и компании кои соработуваат со Москва.
Блинкен во ненајавена посета на Украина: Новиот пакет оружје од САД пристигнува
Американскиот државен секретар Ентони Блинкен денеска (14 мај) во Киев изјави дека веќе пристигнува нов пакет оружје за Украина.
На средбата со украинскиот претседател Володимир Зеленски, за време на ненајавената посета на Киев, Блинкен рече дека ќе стигне уште оружје и дека „тоа ќе направи разлика“.
Зеленски му рекол на Блинкен дека на Украина сега и се потребни две батерии за противвоздушна одбрана за Харкив, откако Русија започна нова офанзива во областа минатата недела.
„Знаеме и дека помошта е на пат сега, некои веќе пристигнаа, а уште ќе пристигнуваат. И тоа ќе направи вистинска разлика против руската агресија на бојното поле“, рече Блинкен.
Американскиот државен секретар Ентони Блинкен доцна во понеделникот допатува во ненајавена посета на Украина, каде што е планирано да се сретне со украинските власти и да ја потврди континуираната поддршка на САД за Украина додека Киев се бори против руската инвазија, соопштија од Стејт департментот.
Блинкен треба да се сретне со претседателот Володимир Зеленски, премиерот Денис Шмихал и министерот за надворешни работи Дмитро Кулебa.
Блинкен и украинските власти треба да разговараат за „новите информации од бојното поле, влијанието на новата безбедносна и економска помош на САД, долгорочните безбедносни и други обврски“, рече портпаролот на Стејт департментот, Метју Мулер.
Американскиот државен секретар во текот на денот ќе одржи говор пред студентите на Политехничкиот институт во Киев, додаде тој.
Во меѓувреме, украинската војска соопшти дека руските сили го засилиле нападот од големи размери на пограничниот регион Харкив и дека ситуацијата во областа на градот Вовчанск станала многу тешка и довела до евакуација на жителите.
Патријархот Порфириј доби забрана за влез во Косово
Властите во Приштина му забранија на поглаварот на Српската православна црква (СПЦ), патријархот Порфириј и на седумте епископи кои го придружуваат да влезат во Косово, каде што за денеска беше закажан состанок на советот на СПЦ во Пеќката патријаршија.
„Патријархот требаше да пристигне на Косово во попладневните часови, но пред да пристигне на преминот Мердаре, од Приштина стигна забрана во која се наведува дека поглаварот на СПЦ не може да влезе во Косово“, соопшти Канцеларијата за Косово и Метохија на Владата на Србија.
Пеќката патријаршија од средината на 14 век е историски трон на поглаварот на Српската православна црква и традиционално духовно седиште, а се наоѓа на списокот на културни добра под заштита на УНЕСКО.
Директорот на Канцеларијата, Петар Петковиќ, рече дека, согласно сите протоколи, испратиле соопштение до Приштина за плановите на поглаварот на СПЦ, но „спротивно на сите договори, (косовскиот премиер Албин) Курти негираше можност патријархот да присуствува на првиот ден од Соборот на СПЦ и да биде поддршка на својот народ и верници.
Порфириј во писмена изјава за медиумите најави дека „како српски патријарх, како граѓанин и како верник“ знае и вели „дека и самиот Бог порано или подоцна ќе ја отвори таа врата“.
„Оние кои ги затворија вратите на молитвениот дом прават зло прво на себе, а потоа на сите луѓе“, наведе Порфириј.
Косовското Министерство за надворешни работи потврди дека го одбило барањето на патријархот на СПЦ да ја посети Патријаршијата во Пеќ, пренесоа косовските медиуми.
Забраната на косовските власти на поглаварот на Српската православна црква предизвика бројни реакции во Белград, при што најчеста оценка е дека тоа е „срамен“ и „нецивилизиран чин“, и „уште еден во низата потези со кои официјална Приштина ја покажува својата позиција и нетрпеливост кон Србите и Белград“.
Српската православна црква ја оквалификува одлуката како - „неразумна“.
Бајден го потпиша законот за забрана за увоз на збогатен ураниум од Русија
Американскиот претседател Џо Бајден потпиша закон со кој се забранува увоз на збогатен ураниум, односно нуклеарно гориво за производство на електрична енергија во нуклеарните централи во Соединетите Држави од Русија.
Таа забрана за нуклеарно гориво ќе стапи на сила за околу 90 дена, но на Министерството за енергетика на САД му е дозволено да одобри исклучоци до 2027 година, во случај да има загриженост за недостиг на гориво.
Нацрт-законот, исто така, овластува 2,7 милијарди долари за финансирање на изградбата на американската индустрија за нуклеарно гориво, чии 24 отсто од збогатениот ураниум што се користи во нуклеарните централи доаѓа од Русија.
СПЦ ќе одржи Собор во Белград наместо во Косово поради забраната за влез на патријархот
Српската православна црква (СПЦ) ќе одржи Собор во Белград на 14 мај, наместо во Косово на 13 мај, како што беше планирано, по забраната за влез на патријархот на СПЦ Порфирије и седум владици во Косово, соопшти црквата.
Заседанието на Соборот на СПЦ ќе започне на 14 мај попладне во црквата Свети Сава во Врачар во Белград, соопшти СПЦ.
Тие наведуваат дека на 13 мај патријархот Порфирије и епископите требало да пристигнат во манастирот на Пеќката патријаршија на годишното собрание на Архиерејскиот собор.
„На административниот премин Мердаре беа запрени од службениците на привремените власти во Приштина и без никакво објаснување соопштија дека им е забранет влез во провинцијата“, соопшти СПЦ на 13 мај.
СПЦ наведува дека од гледна точка на човековите права и слободи, оваа одлука е неприфатлива и дека е „точна слика за позицијата на СПЦ и српскиот народ“ на Косово.
Се додава дека патријархот апелира до сите кои имаат влијание врз ситуацијата во Косово да овозможат слобода на движење и дека во најбрз можен рок ќе се сретне со верниците во Косово.
Министерството за надворешни работи и косовската дијаспора на 13 мај потврдија дека е забранет влезот на патријархот Порфири во Косово.
Србија не ја признава независноста, која Косово ја прогласи во 2008 година, а двете земји преговараат во Брисел со посредство на Европската унија за нормализација на односите.
Партиите имаат потпишано голем број договори, но не сите се спроведени.
Ќе се прегласува во Желино, „Европски фронт“ со обвинувања дека ќе им бидат одземени пратеници
Еден прифатен и еден отфрлен приговор поднесен од коалицијата Вреди е епилогот од денешната седница на Државната изборна комисија (ДИК).
Прифатениот приговор се однесува за гласањето на избирачкото место 2102 во Желино. Поднесен е бидејќи 110 гласачи немале отпечаток од прст во фингер принт уредот, туку тие гласале само по матичниот број и скенирање на личната карта.
Најгласна на денешната седница беше потпретседателката на ДИК, Дитмире Шеху предложена од ДУИ, која на почетокот на седницата побара да бидат објавени записниците од гласањето на официјалната страница на Комисијата, но ваквото нејзино барање беше одбиено од членовите на Комисијата.
Таа ги повика и лицата кои работеле во архивата при поднесување на приговорите и бараше да кажат кој ги донел приговорите бидејќи, како што рече Шеху, овластениот претставник требало да го стори тоа. Останатите членови на ДИК и укажаа на Шеху дека е небитно кој ги донел овие приговори во архивата, бидејќи, како што посочија, сите биле потпишани од партијата.
Членот на ДИК, Абдуш Демири рече дека откако по пребројување и увидот на целокупниот изборен материјал се утврдило дека има едно гласачко ливче повеќе побара да се повтори гласањето на ова избирачко место.
Шеху ги обвини претседателот на ДИК Александар Даштевски и другите членови дека им го ускратиле нејзиното право со тоа што беше одбиено нејзиното барање да се повикаат и да дојдат претставниците од оваа избирачко место.
Вториот приговор поднесен од „Вреди“ кој беше одбиен, се однесуваше на избирачкото место 1953 во Тетово – шестата изборна единица.
Даштевски истакна дека по направените проверки не биле утврдени никакви неправилности и предложи приговорот да се одбие како неоснован. Приговорот беше одбиен едногласно.
Против одлуката на ДИК може да се поднесе тужба до Управниот суд, во рок од 24 часа од приемот на решението. Управниот суд на Република Северна Македонија, пак, по жалбата е должен да донесе одлука во рок од 48 часа по нејзиниот прием.
Во меѓувреме Коалицијата „Европски фронт“ предводена од ДУИ обвини дека македонските политички партии во координација со коалицијата „Влен“ сакаат преку ДИК да му одземат еден до два пратенички мандата на „Европскиот фронт“.
Според Скендер Реџепи, лидер на партјата „Народно движење“ која е дел од „Европскиот фронт“ нема никаква логика партија која има победено во одредени избирачки места да поднесува приговори за тие изирачки места.
„свен ако единствена цел е да му се оневозможи на „Европскиот фронт“ да биде втора политика сила во земјата, иако легитмитетот го има добиено на демократски начин, рече Реџепи.
Државната изборна комисија (ДИК) денеска почна со разгледувањето на 27 приговори поднесени од политичките партии по одржувањето на парламентарните избори на 8 мај. Досега ДИК од поднесените приговори од коалицијата „Влен“ еден прифати, а еден отфрли.
За изборните резултати до ДИК се поднесени 27 приговори, девет од коалицијата „Влен“, осум од ВМРО-ДПМНЕ, пет од СДСМ и четири од Левица.
Тешки борби во североисточна Украина, Русија почна масовни напади
Украинската војска соопшти дека руските сили го засилиле нападот од големи размери на пограничниот регион Харков и дека ситуацијата во областа на градот Вовчанск станала многу тешка, што доведе до евакуација на жителите.
Во својот утрински извештај од 13 мај, Генералштабот изјави дека руските сили имале „тактички успех“, иако борбите сè уште траат за Вовчанск, каде Русија фрлила до пет баталјони во битката. Се вели дека украинските резерви биле распоредени во областа за зајакнување на одбранбените линии.
Главниот воен командант на Украина, генерал-полковник Олександар Сирски ја нарече ситуацијата во областа „тешка“, но рече дека неговите сили прават се за да ги задржат своите одбранбени линии и позиции во регионот Харков.
„Ги знаеме плановите на непријателот и реагираме флексибилно на сите негови дејствија. Се преземаат сите неопходни мерки за зајакнување на одбраната и брзо се носат одлуките, вклучително и кадровските решенија“, додаде Сирски.
Што има во новиот американски пакет оружје за Украина?
Се смета дека руските сили имаат за цел да добијат што е можно поголем импулс на бојното поле пред да пристигне новиот бран воена помош за Киев во наредните недели од САД и европските сојузници.
Во меѓувреме, рускиот претседател Владимир Путин, чија војска е критикувана дома за перцепиран недостаток на напредок и големи загуби за време на инвазијата на Украина, најави дека ќе го замени долгогодишниот сојузник Сергеј Шојгу како министер за одбрана.
Кремљ објави дека Шојгу (66) ќе биде заменет со поранешниот прв вицепремиер Андреј Белоусов (65), малку познат политичар кој е специјализиран за економски прашања без воено искуство.
Дописникот на РСЕ од терен јави дека луѓето се евакуираат од областа под постојано гранатирање на Вовчанск, каде пред војната имало околу 17.500 жители.
Вовчанск, град кој се наоѓа на околу 5 километри од руската граница, стана фокус на најновата руска офанзива додека силите на Кремљ се обидуваат да ги освојат населбите источно од Харков, вториот по големина град во Украина со население од 1,4 милиони пред војната.
Харков е исто така еден од најважните економски и индустриски центри на Украина и беше една од првичните цели на руската инвазија, доживувајќи тешки борби во пролетта 2022 година.
Одделно, руското Министерство за одбрана на 13 мај соопшти дека нејзината воздушна одбрана соборила 31 украински беспилотни летала и 16 проектили во текот на ноќта над регионите Белгород, Курск, Липецк и Крим окупирани од Москва.
Информиран извор за РСЕ изјави дека Украинската служба за безбедност (СБУ) извршила напади со беспилотни летала рано на 13 мај врз две инфраструктурни цели во руските региони Липецк и Белгород.
Цели на нападот биле магацинот за нафта „Осколнафт“ во близина на градот Стари Оскол во Белгород и 500-киловолтната трафостаница Јелецк во областа Липецк, изјави изворот.
Информацијата не можеше веднаш да биде независно проверена.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете